Κίνηση από νερό

O νερόμυλος είναι η πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας την υδάτινη ενέργεια. Το νερό έρεε με δύναμη πάνω στη κυκλική φτερωτή και αυτή καθώς γύριζε και με την βοήθεια του ιμάντα έδινε κίνηση στη πέτρα του Μύλου.Αυτή η εφεύρεση ήταν πολύ σημαντική στην εξέλιξη του ανθρώπου και χρησιμοποιήθηκε σε πολλές εφαρμογές, οι οποίες κάλυψαν τις περισσότερες ανάγκες των προβιομηχανικών κοινωνιών, αντικαθιστώντας τον άνθρωπο ή τα ζώα που κινούσαν ως τότε τους μύλους.

Η αρχαιότερη εγκατάσταση υδροκίνησης  αποδίδεται στον Έλληνα μηχανικό Φίλωνα τον Βυζάντιο τον 3ο αιώνα πΧ. και τελειοποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Βιτρούβιο στους Ρωμαϊκούς χρόνους αποκτώντας «βιομηχανική μορφή».Ο μηχανισμός του νερόμυλου βασίζεται σε δύο μέρη: το κινητικό με την φτερωτή και το εκτελεστικό με  τις μυλόπετρες και τα εξαρτήματα λειτουργίας.

Στον Ελληνικό χώρο λειτούργησαν δύο βασικοί τύποι νερόμυλου ο «Ρωμαϊκός» και ο «Ανατολικός» ή «Ελληνικός», οι οποίοι πήραν την ονομασία τους από τις περιοχές διάδοσής τους. Ο «Ρωμαϊκός» είχε όρθια εξωτερική φτερωτή και η ροή του νερού ήταν μεγάλη, ενώ ο «Ανατολικός» ή «Ελληνικός» είχε οριζόντια εσωτερική φτερωτή, η ροή του νερού ήταν μικρή και ήταν απαραίτητο να γίνουν επιπλέον έργα για τη συγκέντρωση και διοχέτευση του νερού (δηλαδή λίμνες, αυλάκια, δεξαμενές) ώστε να λειτουργήσει ο νερόμυλος.

Οι νερόμυλοι χτίζονταν κοντά σε ποτάμια και ρεματιές. Τα κτίσματα ήταν  λιθόκτιστα με κατασκευαστικά στοιχεία επηρεασμένα από την τοπική αρχιτεκτονική.Στην εποχή τους, οι νερόμυλοι έπαιξαν σπουδαίο ρόλο τόσο στην οικονομική όσο και την κοινωνική ζωή του τόπου, καθώς αποτελούσαν σημείο συνάντησης πολλών ανθρώπων από τις γειτονικές περιοχές. Αρχικά για να αλέσουν τους καρπούς τους αλλά ταυτόχρονα ήταν μια ευκαιρία για να επικοινωνήσουν, να κοινωνικοποιηθούν και να μοιραστούν τα νέα τους.

Μέχρι σήμερα οι νερόμυλοι φέρνουν μαζί τους ιστορίες, τραγούδια και παραδόσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι γνωστοί σε όλους μας καλικάντζαροι, οι οποίοι εμφανίζονταν στους νερόμυλους την περίοδο των Χριστουγέννων κάνοντας σκανταλιές και δημιουργώντας προβλήματα στους μυλωνάδες, είτε ρίχνοντας κάτω το αλεσμένο αλεύρι είτε σταματώντας τη λειτουργία της μυλόπετρας, ενώ λέγεται ότι παρέμεναν εκεί μέχρι την ημέρα των Φώτων όπου αγιάζονταν τα νερά και τους έδιωχναν οι παπάδες με την αγιαστήρα.

Σήμερα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας διασώζονται νερόμυλοι και είναι επισκέψιμοι για το κοινό.