Κλιματική αλλαγή
Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα.
Η κλιματική αλλαγή συντελείται ήδη:
- η θερμοκρασία αυξάνεται
- τα χαρακτηριστικά των βροχοπτώσεων αλλάζουν
- οι παγετώνες και το χιόνι λιώνουν
- η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει
- ακραία καιρικά φαινόμενα συμβαίνουν ολοένα και πιο συχνά.
Σήμερα η κλιματική αλλαγή θεωρείται μια από τις σημαντικότερες απειλές για τη βιωσιμότητα του πλανήτη Γη.
Που οφείλεται η κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή οφείλεται κατά κύριο λόγο σε ανθρώπινες δραστηριότητες οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου και συνεπώς την αλλαγή της σύνθεσης της ατμόσφαιρας. Μια από τις βασικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής είναι η υπερβολική χρήση ορυκτών καυσίμων από τον άνθρωπο, όπως είναι ο άνθρακας, ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η καύση των οποίων απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα. Άλλες αιτίες είναι η υπερβολική υλοτόμηση, η ανεξέλεγκτη γεωργία και κτηνοτροφία.
Φυσικοί πόροι και ανακύκλωση
Οι φυσικοί πόροι, τους οποίους ο άνθρωπος έχει τόσο ανάγκη και χρησιμοποιεί κάθε μέρα, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στους ανανεώσιμους (π.χ. νερό, αέρας) και τους μη ανανεώσιμους (π.χ. πετρέλαιο, άνθρακας). Η αλόγιστη χρήση των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων οδηγεί σε εξάντλησή τους. Για το λόγο αυτό, είναι απολύτως απαραίτητη η ανακύκλωση. Παράλληλα, μέσω της ανακύκλωσης μειώνουμε τα απορρίμματα που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής, ενώ η κοινωνία μας αποκομίζει αξία, επαναχρησιμοποιώντας τα διάφορα υλικά (π.χ. μέταλλα, χαρτί, γυαλί, πλαστικό κ.ά.).
Ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που ανανεώνονται με φυσικές ή τεχνικές διεργασίες. Π.χ. τα δέντρα κόβονται για να ληφθεί η πρώτη ύλη (ξυλεία) αλλά μπορούν να αντικατασταθούν με φυσική ή τεχνητή αναδάσωση. Μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον, δεν ανανεώνονται με φυσικές ή τεχνικές διεργασίες αλλά απλά υπάρχουν σε κοιτάσματα (φυσικά αποθέματα) που καταναλώνονται και κάποτε εξαντλούνται. Π.χ. το πετρέλαιο και τα μέταλλα: Μερικές φορές τα προϊόντα τους μπορούν να ανακυκλωθούν για να καθυστερήσουν την επικείμενη εξάντληση των κοιτασμάτων (π.χ. τα μέταλλα) ή να δημιουργηθούν με τεχνητό τρόπο από άλλες φυσικές πρώτες ύλες (π.χ. το πετρέλαιο), αλλά αυτό δεν τα καθιστά ανανεώσιμα.
Ενεργειακή κρίση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Η ζήτηση για ενέργεια στην Ελλάδα και παγκοσμίως αυξάνεται ραγδαία. Παράλληλα, τα φυσικά αποθέματα ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο κλπ.), που χρησιμοποιούνται σήμερα κατά κύριο λόγο για την παραγωγή ενέργειας, μειώνονται, ενώ ευθύνονται σημαντικά για την κλιματική αλλαγή. Η απάντηση βρίσκεται καταρχήν στην εξοικονόμηση ενέργειας και εν συνεχεία στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Οι βασικότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η αιολική, η ηλιακή, η γεωθερμία, η υδροηλεκτρική, καθώς και η ενέργεια των ωκεανών.
Η κρίση του νερού
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που προκαλεί η κλιματική αλλαγή είναι η μεταβολή στον κύκλο του νερού, καθώς ανεβαίνει η μέση ετήσια θερμοκρασία και επηρεάζεται συνολικά το κλίμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή στην ποσότητα και ποιότητα των βροχοπτώσεων (μετεωρολογική ξηρασία), το λιώσιμο των πάγων, την εντονότερη εξάτμιση από λίμνες και ποτάμια και τελικά τη μείωση του διαθέσιμου νερού σε διάφορες περιοχές (υδρολογική ξηρασία), όπως στη Μεσόγειο. Ειδικότερα στην Ελλάδα, μέχρι το 2100 η περίοδος ξηρασίας αναμένεται να επιμηκυνθεί κατά 30 έως 40 ημέρες.
Το ενεργειακό και το υδατικό μας αποτύπωμα
Κάθε χώρα, κάθε εταιρία και καθένας από εμάς χωριστά έχει το δικό του «ενεργειακό αποτύπωμα»: είναι το σύνολο της ενέργειας που καταναλώνει και έχει ως αποτέλεσμα την έκλυση εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα, γι’ αυτό ονομάζεται και «ανθρακικό αποτύπωμα». Το ανθρακικό αποτύπωμα της Ελλάδας είναι σχετικά υψηλό, καθώς για την παραγωγή ενέργειας χρησιμοποιείται σε μεγάλο ποσοστό ο λιγνίτης.
Το ίδιο συμβαίνει και για την κατανάλωση του γλυκού νερού. Ο κάθε άνθρωπος, το κάθε προϊόν και η κάθε χώρα έχει το δικό του «υδατικό αποτύπωμα». Αυτός είναι ένας σύνθετος δείκτης που αποτυπώνει τον όγκο του νερού που καταναλώνεται για την άμεση ή έμμεση παραγωγή τόσο εγχωρίων όσο και εισαγομένων προϊόντων και υπηρεσιών.
Σπατάλη τροφίμων
Η σπατάλη τροφής είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που διαρκώς μεγαλώνει και έχει πολλαπλές κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις. Ο ανεπτυγμένος κόσμος παράγει περισσότερα τρόφιμα από όσα καταναλώνει. Μεγάλο μέρος από αυτά είτε χάνεται στο στάδιο της παραγωγής ή της επεξεργασίας είτε πετιέται από τον ίδιο τον καταναλωτή, ο οποίος αγοράζει και προετοιμάζει μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού από αυτές που χρειάζεται. Κάθε φορά που πετάμε ένα τρόφιμο στα σκουπίδια, πετάμε μαζί τόσο τις πρώτες ύλες όσο και την ενέργεια που χρησιμοποιήθηκε για να φτάσει στο τραπέζι μας. Το αποτέλεσμα είναι να σπαταλάμε φυσικούς πόρους και ενέργεια, συμβάλλοντας στη σταδιακή εξάντλησή τους.
